(Працяг) Яшчэ восенню 1918 г. Куршман прадбачыў, што беларусы калі-небудзь не без падстаў будуць з удзячнасцю ўспамінаць нямецкую акупацыю. Натуральна, ён меў на ўвазе яе палітычныя аспекты. Праз восем год яго калега з Берлінскага універсітэта, прафесар М. Фасмер адзначыў на акадэмічнай канферэнцыі ў Мінску, што на Беларусі «нямецкая акупацыя была […]
Дзяржаўны лад
21 артыкулаў
Пасля Лютаўскай рэвалюцыі ажывіўся беларускі нацыянальны рух і на тэрыторыі Усходняй Беларусі. У сакавіку 1917 г. узнікае Беларускі нацыянальны камітэт, які ў выніку паслядоўных змен ператвараецца ў Вялікую Беларускую Раду. Яна прэтэндуе на ролю краёвага палітычнага прадстаўніцтва, у сярэдзіне лістапада 1917 г. патрабуе заключэння міру з Германіяй, аб’яднання акупіраваных немцамі […]
Мясцовыя нямецкія ўлады былі слаба зарыентаваныя ў нацыянальнай спецыфіцы літоўска-беларускіх земляў. У першыя месяцы акупацыі гэтая акалічнасць тармазіла пачынанні «Беларускага камітэта дапамогі ахвярам вайны». Як сведчыць дзяячка гэтага камітэта Юліяна Мэнке (пасля вайны — Дубяйкоўская, псеўданім — Кветка Вітан), нямецкія вайсковыя ўлады ў Вільні «ведалі палякаў, расейцаў, яўрэяў, часткаю — […]
Выбух сусветнай вайны значна павялічыў цікавасць нямецкіх гісторыкаў і публіцыстаў да праблем нярускіх народаў Расіі. У 1915—1916 гг. у Германіі з’явіўся шэраг прац, дзе аўтары разглядалі разнастайныя канцэпцыі выкарыстання Рэйхам вызваленчых імкненняў палякаў, літоўцаў, латышоў, эстонцаў, фінаў і нават украінцаў. Аднак усцяж яны не выказвалі зацікаўлення беларусамі. У 1915 г. […]
Паўстанне 1831 г. вымусіла царскі ўрад заняцца шляхецкім станам у Беларусі грунтоўна. Усе папярэднія захады цалкам так і не супакоілі мясцовую шляхту. Мікалай I рабіў вялікія намаганні, каб ліквідаваць шляхецкую апазіцыю. Царская амністыя тычылася толькі земляў былога Каралеўства Польскага і не распаўсюджвалася на Беларусь. Паўстанцаў забіралі ў рэкруты. Царскі ўказ 1831 […]
Месты і мястэчкі Гістарычныя дакументы сведчаць, што пры канцы XVI ст. у Вялікім Княстве было 530 гарадоў (якія тады называлі местамі) і мястэчак. Іх жыхары складалі ўсяго 15-20% насельніцтва краіны, але адыгрывалі ведьмі значную ролю. Вялікія князі заўсёды ўлічвалі ўплыў буйных гарадоў як даўніх палітычных і эканамічных цэнтраў сваіх земляў. […]
Вялікі князь На чале дзяржавы стаяў вялікі князь, або, як яго ад XV ст. называлі дзяржаўныя дакументы, гаспадар. У часы Гедзіміна, Альгерда і Вітаўта ўлада вялікага князя лічылася неабмежаванай. Пасля смерці Вітаўта манарха выбіралі, але толькі з дынастыі Ягайлавічаў. 3 часам усё больш складаныя патрэбы нутраной і замежнай палітыкі дзяржавы прывялі да ўтварэння шэрагу пасадаў […]
Для абмеркавання далейшых дачыненняў Вялікага Княства Літоўскага і Польскага Каралеўства ў 1413 г. у замак Горадля на Заходнім Бугу з’ехаліся манархі, паны і баярства абедзвюх краінаў. 47 ліцьвінскіх баярскіх родаў абмяняліся гербамі з польскай шляхтай. У выпадку смерці Вітаўта вярхі Княства абяцалі не абіраць сабе гаспадара без парады і згоды палякаў. Але […]
Найвышэйшым судом дзяржавы быў створаны ў 1581 г. Трыбунал Вялікага Княства, або Галоўны трыбунальскі суд. Ён складаўся з суддзяў (па двое ад павета), якіх шляхта штогод выбірала на сойміках. Выбранымі маглі быць толькі народжаныя ў Княстве асобы, якія валодалі маёнткамі і добра ведалі мясцовыя звычаі і права. Яны ў сваю чаргу шляхам […]