Савецкі партызанскі рух 1942 г.

Партызаны прыступілі да правядзення ваенных дыверсіяў, вызвалялі ваеннапалонных і мабілізаваных на працу ў Германію. Сталін патрабаваў далейшай актывізацыі партызанскай барацьбы ў Беларусі, бо ўлетку чакаўся новы ўдар немцаў на Маскву. Але ў чэрвені немцы ўсе сілы кінулі на поўдзень, у напрамку Сталінграда, і партызанская дыверсійная дзейнасць на чыгунках Беларусі не вельмі ім нашкодзіла. Зацішша на цэнтральным участку фронту дало магчымасць партызанам распачаць барацьбу з нямецкай адміністрацыяй. Партызаны вынішчалі бургамістраў разам з сем’ямі (усяго загінула 500 чалавек). Вялася інтэнсіўная ідэалагічная апрацоўка насельніцтва. 3 пачатку 1942 г. у савецкім тыле дзейнічала радыёстанцыя “Савецкая Беларусь”. Праз паўгода быў наладжаны выпуск падпольных газэтаў, у тым ліку беларускіх. Людзей пераконвалі, што пасля вайны Сталін збіраецца распусціць калгасы, што партызаны ваююць за новы лад жыцця ў СССР. Калі не дапамагалі ўгаворы, скарыстоўвалі тэрор. За супрацоўніцтва з немцамі прысланыя з Масквы нкусаўцы ў асобных выпадках палілі беларускія вёскі. Настаўнікаў, што працавалі ў адчыненых немцамі беларускіх школах, расстрэльвалі як здраднікаў, а школьныя будынкі псавалі ці вынішчалі агнём. У 1942 г. на тэрыторыі Беларусі сфармаваліся структуры партыйнага падполля. Дзейнічалі патаемныя абкамы, гаркамы і райкамы камуністычнай партыі, камсамола. Беларускі народ апынуўся паміж дзвюх уладаў, як паміж молатам і кавадлам. Пакрыўджаныя бальшавікамі ішлі ў паліцыю, пакрыўджаныя фашыстамі – да партызанаў. Моладзь, каб пазбегнуць вывазу ў Германію, уцякала ў лес. Вельмі ўзмацніў партызанаў сакавіцкі загад вермахта аб вяртанні размешчаных па вёсках чырвонаармейцаў-акружэнцаў у лагеры ваеннапалонных. Забіралі ў партызаны і пад прымусам. Спачатку партызаны не выклікалі вялікага спачування. Сваёй жорсткасцю і марадзёрствам яны выклікалі ў вясковага насельніцтва нават большую прыкрасць, чым немцы. У жніўні 1942 г. Сталін адмовіўся ад цэнтралізаванай матэрыяльнай падтрымкі партызанскіх атрадаў і раіў ім перайсці на самазабеспячэнне за кошт ворага. I некаторыя “народныя мсціўцы” забіралі ў вяскоўцаў не толькі тое, у чым мелі патрэбу, але і дзіцячае адзенне, гадзіннікі, упрыгожванні, а потым прапівалі нарабава- нае. Былі выпадкі збіцця і забойства сялянаў. Партызанаў наз валі бандытамі нават тыя, хто чакаў прыходу Чырвонай Арміі. У 1942 г. партызанскі рух канцэнтраваўся пераважна ва ўсходняй Беларусі. Масква не хацела псаваць адносінаў з польскім прэм’ерам Уладзіславам Сікорскім, а таму не ўзмацняла дзейнасці партызанаў на захад ад былой мяжы 1939 г. У канцы 1942 г. савецкія партызаны кантралявалі каля 30% тэрыторыі Беларусі, у іх шэрагах налічвалася каля 50 тыс. чалавек. Але да 1943 г. масавага наплыву ў партызаны не было.

Вынікі партызанскіх дыверсій у Беларусі ў 1942 г.
Месяц
Выбухі на чыгунцы
Колькасць знішчаных
паравозаў вагонаў
люты 6 5 38
сакавік 25 5 37
красавік 65 13 45
травень 145 20 85
чэрвень 262 62 238
ліпень 398 107 430
жнівень 539 153 348
верасень 695 184 636

Крыніца: [Рапарт Бергера], 22.10.1942. AAN. Mikrofilmy aleksandryjskie. Т-175. R.129/2655182.

© Шыбека 3.
Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002).— Мн.: «Энцыклапедыкс». 2003.— 490 с.

Подписаться
Уведомить о
guest
0 Comments
Межтекстовые Отзывы
Посмотреть все комментарии